UZALEŻNIENIA
OD UŻYWEK

Materiał przedstawia fragment reportażu telewizyjnego. Mówi on o niebezpieczeństwach, na które narażona jest młodzież w okresie wakacji. Niebezpieczeństwa, o których mowa to używki, np. alkohol i papierosy. Po wysłuchaniu programu, ojciec tłumaczy córce, czym są dopalacze.

— Niestety, okres wakacyjny to dla wielu młodych osób czas eksperymentów związanych z używkami. Pomimo zakazu sprzedaży wyrobów tytoniowych i alkoholowych osobom poniżej 18. roku życia, liczba osób małoletnich sięgających po te używki wzrasta z roku na rok. Młodzi ludzie nie zdają sobie sprawy, jakie niebezpieczeństwo niesie ze sobą picie alkoholu. Nie są świadomi, jak łatwo jest się uzależnić. Podobnie jest z papierosami. Zdarza się, że uczniowie w wieku 14-15 lat są już nałogowcami. Kontrowersyjny wynalazek e-papierosa z pewnością nie pomaga. W tej kwestii zabrał głos między innymi pan doktor Kowalski.

— Dym papierosowy zawiera aż 40 rakotwórczych związków chemicznych. Wszystkie docierają do najgłębszych zakamarków organizmu palacza i osób w jego otoczeniu. Producenci e-papierosów zapewniają, że są one pozbawione trujących i rakotwórczych substancji smolistych, występujących w zwyczajnych papierosach. Ciężko definitywnie ocenić, ile jest w tym prawdy. Należy jednak pamiętać, że nie ma określonych norm prawnych kontrolujących skład e-papierosów. Potrzeba też więcej badań nad ich potencjalną szkodliwością. Z pewnością nie jest to bezpieczna alternatywa. Podobnie zresztą z dopalaczami…

— I co o tym myślisz?

— Tato, czy dopalacze to narkotyki?

— Można tak powiedzieć. Zawierają substancje psychoaktywne działające na układ nerwowy człowieka, podobnie jak narkotyki. Już niewielka dawka dopalacza działa na mózg, dlatego łatwo jest przedawkować lub uzależnić się. Tak samo jak z narkotykami.

— To dziwne. Dlaczego dopalacze można kupić w sklepie, skoro są tak niebezpieczne?

— Dopalacze okazały się skuteczną próbą obejścia prawa zabraniającego sprzedaży narkotyków. Są bardzo niebezpieczne. Dopalacze zawierają substancje, które nie znajdują się w wykazach substancji kontrolowanych prawem. Tak naprawdę trudno stwierdzić, jakie dokładnie substancje znajdują się w dopalaczach, w jakich ilościach i w jaki sposób mogą oddziaływać na organizm człowieka. Ponadto produkowane są w niesterylnych warunkach.

— Rozmawialiśmy o nich kilka razy na godzinie wychowawczej. Nie do końca rozumiem, po co je w ogóle brać.

— Wiesz, niektórzy ludzie szukają czegoś, co poprawi im samopoczucie…

— To w sumie smutne. Dzięki za wyjaśnienia.

Nagranie przedstawia rozmowę znajomych na temat napojów energetyzujących.

— Oglądałem ostatnio fajny filmik o dopalaczach…

— Ciągle coś oglądasz. Co tym razem? Zainteresowany jesteś dopalaczami?

— Nie, no co ty. Nie wziąłbym tego nawet za pieniądze. W każdym razie pomyślałem sobie, że dużo się mówi o alkoholu, papierosach, narkotykach, dopalaczach, ale są też inne używki.

— Kawa, herbata…

— Też. Chodzi mi jednak o napoje energetyzujące.

— To nie używka! Bez tego nie dałabym rady uczyć się do zaliczenia.

— A właśnie, że jest to używka! Nawet nie wiesz, jak wpływa na twoje ciało i mózg. A wiem, że ty pijesz sporo energetyków.

— Kto nie pije. Kierowcy, managerowie, o studentach nawet nie wspomnę. Poza tym, gdyby to było groźne, to nie byłoby tak łatwo dostępne w sklepach.

— Cukier też jest dostępny, a do zdrowych nie należy. Sama wiesz.

— Cukier to co innego.

— Uparta jesteś. Czy Ty chcesz posłuchać, co mam jeszcze do powiedzenia o energetykach czy nie?

— No dobra, mów.

— Reklama robi swoje. Energetyki są reklamowane wszędzie. Mają być lepsze od kawy i pomagać w koncentracji.

— Wiem, wiem… w jednej puszcze jest mniej więcej tyle kofeiny, co w filiżance kawy. A kofeina silniej działa na organizm dziecka, niż osoby dorosłej. Dla ucznia szkoły podstawowej jedna puszka takiego napoju jest równoważna z wypiciem 7 kaw… Powiedz coś, czego nie wiem.

— Skoro wiesz, to wyobraź sobie, jak to działa na dzieciaki! Po puszce takiego energetyka mogą wystąpić bóle brzucha i głowy, mdłości, bezsenność, nerwowość i pobudzenie.

— Nie brzmi to dobrze.

— To nie koniec. Mogą pojawić się: kołatanie serca, odwodnienie, a nawet zatrucie i zaburzenia świadomości. Długo można by wymieniać.

— Hmm, w sumie czasami dziwnie się po nich czuję. Myślałam, że się zatrułam…

— Jeszcze gorsze jest mieszanie napojów energetyzujących z alkoholem. Alkohol przyspiesza pracę serca, oszałamia, spowalnia czas reakcji i obniża ciśnienie krwi, a kofeina zawarta w energetykach je podwyższa. Ona w pewnym stopniu łagodzi niekorzystne oddziaływanie alkoholu.

— W jaki sposób?

— Łagodzi na przykład ograniczoną zdolność do podejmowania decyzji, uśpioną czujność, osłabioną pamięć, zmniejszoną zdolność do uczenia się i twórczego myślenia. Błędnie uważamy, że jesteśmy w lepszej kondycji psychoruchowej, niż to jest w istocie. Pijemy przez to więcej alkoholu i zwiększamy ryzyko niebezpiecznego zachowania.

— Dobra, nastraszyłeś mnie. Nie chcę się tak czuć.

— To nie pij tego i już!

— No ale co w zastępstwie?

— Och Ty! Zawsze szukasz jakichś wzmacniaczy! Już lepiej napij się kakao.

Materiał podsumowuje treści z audiobooka, przedstawiając ogólne oznaki uzależnienia od różnych używek i substancji.

Nie zawsze samodzielnie można we właściwym momencie zorientować się, że jest się osobą uzależnioną od danej substancji. Może warto zaufać bliskim, przyjaciołom czy nauczycielom w szkole, gdy zwrócą uwagę na:

Po pierwsze: nasze silne, natrętne pragnienie zastosowania środka.

Po drugie: naszą utratę kontroli nad tym, kiedy zacząć i kiedy skończyć spożywanie oraz jaką ilość środka zastosować.

Po trzecie: pojawienie się u nas objawów zespołu abstynencyjnego po odstawieniu środka. Rezultatem jest poszukiwanie substancji w celu zniesienia przykrych objawów.

Po czwarte: konieczność stosowania przez nas coraz większych dawek dla uzyskania pożądanego efektu.

Po piąte: drastyczną zmianę dotychczasowych naszych zainteresowań i zachowań.

Po szóste: uporczywe przyjmowanie przez nas substancji, pomimo świadomości szkodliwych następstw.

Po siódme: wymyślanie przez nas pseudoprawdziwych pretekstów i powodów, dla których stosowanie środka jest konieczne, obwinianie otoczenia i usprawiedliwianie siebie.